Mùa nước nổi năm nay, giá cá heo nước ngọt tự nhiên tại miền Tây sụt giảm mạnh, chỉ còn 120.000-130.000 đồng mỗi kg, giảm 30-35% so với năm trước. Đây là mức giá thấp so với thời điểm cách đây vài năm, khi loại cá này từng được bán với giá 200.000-300.000 đồng mỗi kg.
Anh Lâm, một tiểu thương tại Tân Bình (TP.HCM), chia sẻ năm nay nguồn cá heo dồi dào, đặc biệt là loại nhỏ, mỗi kg có khoảng 40-45 con. Hàng ngày, chị nhập từ 50-60 kg, giá thấp nên bán rất chạy, hết sạch trong ngày.
Tại An Giang, nhiều thương lái chuyên thu mua cá heo, cho biết năm nay lượng cá tăng khoảng 30% so với năm ngoái, nhưng chủ yếu là cá nhỏ nên giá thành giảm. “Người dân đang thắt chặt chi tiêu, giá quá cao khó bán, nên thương lái buộc phải hạ giá để phù hợp với nhu cầu thị trường,” chị Linh chia sẻ.
Cá heo nước ngọt là loài cá tự nhiên sống chủ yếu tại lưu vực sông Mekong, thường xuất hiện vào mùa nước nổi từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch. Loài cá này dễ nhận diện với thân dẹt, da nhẵn mịn, lưng màu xanh hoặc xanh đen, bụng bạc nhạt, và phần đuôi cùng vây có sắc đỏ cam rực rỡ. Đặc biệt, cá phát ra tiếng “éc éc” khi bị bắt lên, giống tiếng heo kêu, nên được người dân đặt tên là cá heo.
Tại miền Tây, cá heo gắn bó với người dân qua những bữa ăn dân dã như cá kho, canh chua hay cá chiên giòn. Việc đánh bắt cá thường được thực hiện bằng lưới giăng trên các nhánh sông Tiền, sông Hậu – những nơi đặc trưng cho nhịp sống mùa nước nổi. Thịt cá heo săn chắc, béo ngọt, rất được ưa chuộng.
Ngoài cá tự nhiên, cá heo nuôi trong lồng bè cũng ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, giá cá nuôi vẫn cao hơn, dao động từ 200.000-400.000 đồng mỗi kg tùy kích cỡ. Việc nuôi cá heo không đơn giản, đòi hỏi nguồn nước sạch, dòng chảy mạnh và sự chăm sóc tỉ mỉ. Người nuôi phải đảm bảo vệ sinh lồng bè và kiểm tra sức khỏe cá thường xuyên để tránh dịch bệnh.
Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện An Phú (An Giang), cá heo nước ngọt mang lại giá trị kinh tế cao nhưng cần khai thác và nuôi trồng hợp lý để không ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản tự nhiên. Nếu khai thác quá mức, hệ sinh thái và mùa nước nổi – nét đặc trưng của miền Tây – sẽ dần bị mai một.
Mùa nước nổi không chỉ mang đến nguồn lợi thủy sản phong phú mà còn là một phần của đời sống và văn hóa miền Tây. Dẫu năm nay giá cá giảm, nhưng với người dân, sự gắn bó với dòng sông, con cá, vẫn là một phần không thể thiếu trong nhịp sống nơi đây. Hy vọng rằng, với những chiến lược bền vững, người dân miền Tây có thể vừa bảo tồn nguồn lợi thủy sản, vừa giữ trọn vẹn hồn quê mùa nước nổi đầy chất thơ.