Ở vùng đất đỏ bazan của Tây Nguyên, nơi cây cà phê đã gắn bó với bao thế hệ nông dân, giờ đây đang diễn ra một cuộc “chuyển mình” ngoạn mục. Những người nông dân chất phác, quanh năm gắn bó với rẫy cà phê, nay bất ngờ trở thành những tỷ phú chính hiệu nhờ giá cà phê tăng cao kỷ lục.
Một mùa vàng bội thu
Đầu năm nay, anh Nguyễn Anh Tuấn – chủ của 3 ha cà phê – bước vào một đại lý ô tô ở Buôn Ma Thuột. Chẳng cần giấy tờ lằng nhằng, người bán xe chỉ cần nghe anh bảo “tôi trồng cà phê”, thế là chìa khóa được trao tay. Sự tin tưởng ấy chẳng phải ngẫu nhiên. Bởi ở thời điểm này, hạt cà phê chẳng khác gì tiền mặt. Anh Tuấn chỉ cần đặt cọc nhẹ, phần còn lại… chờ thu hoạch là xong.
Anh trai của Tuấn cũng chẳng kém cạnh, với 12 ha cà phê trong tay, anh đã “rinh” về một chiếc xe tải nhỏ để tiện chuyên chở. Những chuyện như thế không còn hiếm gặp ở vùng đất trồng cà phê lớn nhất cả nước.
Cà phê – “ATM tự nhiên” của nông dân
Giá cà phê tăng vọt trong thời gian gần đây, không chỉ là một cú hích về kinh tế mà còn thay đổi cách nghĩ, cách làm của nhiều người. Có nhà giữ cả tấn cà phê trong kho, lúc nào cần tiền thì bán một ít. Cà phê giờ đây như là một loại “tiền gửi” không cần ngân hàng.
Lý do giá tăng cũng dễ hiểu: thời tiết xấu khiến sản lượng cà phê ở cả Brazil lẫn Việt Nam đều sụt giảm, nguồn cung toàn cầu khan hiếm. Dự báo lượng dự trữ cà phê toàn cầu ở mức thấp nhất trong vòng 25 năm. Thị trường thì vẫn “khát” cà phê, nhất là ở các nước châu Á đang phát triển.
Thị trấn cà phê “lột xác”
Ở Đắk Lắk, không khí tấp nập hơn bao giờ hết. Xe ô tô nối đuôi nhau trên các con đường vốn yên bình. Những quán cà phê hiện đại, nhà hàng sang trọng bắt đầu mọc lên, thay thế cho những mái tôn xưa cũ. Cuộc sống của nông dân được cải thiện thấy rõ. “Cà phê giờ không chỉ là cây kinh tế, nó là niềm tự hào của người Tây Nguyên,” ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột chia sẻ.
Robusta – từ “kẻ dự bị” thành ngôi sao sân khấu
Việt Nam là quốc gia xuất khẩu Robusta lớn nhất thế giới – loại hạt mạnh, đậm vị và chứa nhiều caffeine. Trước kia, thị trường quốc tế chuộng Arabica – loại cà phê nhẹ nhàng, thanh thoát. Nhưng xu hướng đang thay đổi, nhất là khi cold brew (cà phê ủ lạnh) trở thành mốt mới. Robusta bỗng được các ông lớn để mắt, giá tăng chóng mặt, có lúc lên tới hơn 4.000 USD mỗi tấn – gấp đôi mức giá vài năm trước.
Không phải con đường toàn hoa hồng
Tuy nhiên, phía sau những nụ cười mãn nguyện vẫn còn đó nhiều nỗi lo. Thời tiết thất thường, hạn hán rồi mưa trái mùa khiến vụ mùa khó đoán. Nhiều nông dân bắt đầu trồng xen bơ, sầu riêng cùng cà phê để giảm rủi ro.
Bên cạnh đó, việc giữ cà phê quá lâu để chờ giá tốt cũng khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào cảnh thiếu nguồn hàng, khó thực hiện hợp đồng xuất khẩu. Một số siêu thị châu Âu thậm chí ghi nhận tình trạng thiếu cà phê, còn các thương hiệu lớn thì âm thầm giảm trọng lượng mỗi gói – chiến thuật gọi là “lạm phát thu nhỏ”.
Giá cà phê có còn tăng nữa không, đó là điều không ai dám chắc. Mỹ đang tính áp thuế mới, trong khi sản lượng vụ tới dự báo sẽ thấp hơn năm trước vì thời tiết không ủng hộ. Dẫu vậy, nông dân vẫn giữ sự lạc quan. Hoa cà phê đã bắt đầu nở trắng núi đồi, hứa hẹn một mùa vụ mới, dù còn nhiều bất trắc phía trước.