Thị trường sầu riêng trái vụ tại các tỉnh miền Tây đang trải qua giai đoạn khó khăn khi giá giảm sâu hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân chính đến từ việc kiểm soát nghiêm ngặt chất vàng O trong xuất khẩu, khiến hàng loạt lô hàng bị chậm thông quan và thương lái e dè hơn trong thu mua.
Giá sầu riêng lao dốc, nông dân bị động
Hiện tại, giá sầu riêng tại vườn đang giảm mạnh:
- Sầu riêng Monthong Thái loại A (trọng lượng 2-5 kg) chỉ còn 100.000 đồng/kg, loại B thấp hơn, khoảng 80.000 đồng/kg.
- Sầu riêng Ri 6 cũng không khá hơn khi loại A rớt giá xuống 62.000 đồng/kg, còn loại B chỉ khoảng 47.000 đồng/kg.
So với cùng thời điểm năm trước, mức giá này đã giảm 60-70%, khiến nhiều nhà vườn rơi vào tình cảnh khó khăn.
Ông Thành, một nông dân trồng sầu riêng tại Tiền Giang, chia sẻ rằng trước Tết, thương lái đã đặt cọc thu mua, nhưng nay nhiều người sẵn sàng bỏ cọc vì giá xuống quá nhanh. “Tôi chỉ bán được một phần ba diện tích, phần còn lại vẫn giữ lại hy vọng giá sẽ phục hồi.”
Tương tự, ông Thiện, chủ một vườn sầu riêng rộng 0,5 ha, cũng đang chật vật với mức giá thấp. Hiện ông bán Monthong với giá 75.000 đồng/kg, còn Ri 6 dao động từ 40.000-50.000 đồng/kg. Ông cho biết: “Trái vụ vốn đã có sản lượng thấp hơn chính vụ từ 30-40%, mà giá còn thấp như thế này thì nông dân chỉ lãi rất ít.”
Chưa xuất khẩu được, sầu riêng ùn ứ
Theo ông Khương, chủ một cơ sở thu mua lớn ở miền Tây, đầu năm nay hoạt động xuất khẩu vẫn chưa thể khôi phục hoàn toàn. Trung Quốc – thị trường tiêu thụ chính của sầu riêng Việt Nam – đã siết chặt kiểm tra chất vàng O, một hợp chất có nguy cơ gây ung thư. Điều này khiến việc thông quan hàng hóa gặp khó khăn, kéo theo giá xuất khẩu giảm sâu.
Ngoài ra, nhiều thương lái đã đặt cọc cao trước đó, nhưng khi giá giảm, họ quyết định bỏ cọc thay vì chịu lỗ. Điều này càng khiến giá sầu riêng trong nước rơi vào tình trạng bất ổn.
Sản lượng tăng nhưng thời tiết bất lợi
Tại Tiền Giang, diện tích trồng sầu riêng lên tới 9.300 ha, trong đó 6.000 ha đang cho trái. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan, chỉ khoảng 40% diện tích được xử lý ra hoa trái vụ, tương đương 2.400 ha, và chỉ 30% trong số này đạt chất lượng tốt. Phần lớn cây trồng bị ảnh hưởng bởi rụng bông, rụng trái, khiến sản lượng giảm đáng kể.
Không chỉ Tiền Giang, các tỉnh khác như Cần Thơ, Vĩnh Long cũng bước vào vụ thu hoạch trái vụ. Tuy nhiên, dự báo sản lượng sẽ tăng mạnh so với năm ngoái. Nếu xuất khẩu sớm được khơi thông, lượng hàng bán ra sẽ tăng mạnh vào tháng 2.
Hiện tại, các doanh nghiệp xuất khẩu đang gấp rút hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm chất vàng O tại 9 trung tâm được Trung Quốc công nhận, nhằm đảm bảo các lô hàng sớm được xuất đi thuận lợi.
Hướng đi nào để giữ vững thị trường?
Năm 2023, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt kỷ lục 7,15 tỷ USD, tăng 27,6% so với năm trước. Hầu hết các thị trường lớn đều tăng trưởng mạnh từ 10-80%, ngoại trừ Hà Lan.
Để giữ đà tăng trưởng này, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khuyến nghị nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp cần tăng cường liên kết để nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, việc đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu, đặc biệt là kiểm soát chất vàng O, sẽ giúp sầu riêng Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu và tránh rủi ro mất giá như hiện nay.
Dù giá sầu riêng trái vụ đang giảm mạnh, nhưng nếu kiểm soát tốt chất lượng và xuất khẩu sớm được khơi thông, thị trường vẫn có cơ hội phục hồi. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nhà vườn, sầu riêng Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững.